Kunnen kinderen een burn-out krijgen? Leer de symptomen herkennen

Kunnen kinderen een burn out krijgen? Ouders en docenten vragen zich af wat langdurige stress bij kinderen kan betekenen en wanneer het overslaat naar een burn-out. Uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden blijkt dat 21 % van de jongeren tussen 15 en 25 jaar burn-outklachten rapporteert (iPractice).

Kernidee: een burn-out bij kinderen ontstaat als langdurige stress de energiereserves uitput zonder herstel, en hij uit zich via lichamelijke, emotionele en cognitieve klachten.

Welke symptomen wijzen op burn-out

Lichamelijke signalen

• aanhoudende vermoeidheid, ook na een nacht rust
• slaapproblemen zoals moeilijk inslapen of juist overmatig slapen
• terugkerende hoofdpijn of maagklachten
• verhoogde vatbaarheid voor verkoudheid en griep

Emotionele signalen

• prikkelbaarheid en stemmingswisselingen
• emotionele uitputting (12 % van 15–25-jarigen voelt zich aan het eind van de dag uitgeput) (iPractice)
• verlies van motivatie voor school en hobby’s
• toegenomen onzekerheid of somberheid

Cognitieve signalen

• concentratieproblemen en vergeetachtigheid
• moeite met plannen en deadlines halen
• besluiteloosheid of overmatig piekeren
• verminderde leer- en prestatiecapaciteit

Risicofactoren bij jongeren

• hoog prestatiegerichtheid en perfectionisme (Psyned.nl)
• moeite met ‘nee’ zeggen en grenzen aangeven (Psyned.nl)
• langdurige of terugkerende traumatische gebeurtenissen (Kinderpsycholoog Amsterdam Centrum)
• financiële stress en druk om te presteren (Psyned.nl)
• constante prikkels van sociale media en weinig offline ontspanning

Behandeling en preventie

Therapieën voor kinderen lopen sterk parallel aan die voor volwassenen, met extra focus op beleving en spel.

• cognitieve gedragstherapie (CGT) vermindert uitputting en afstandelijkheid (Schoolgeluk.nl)
• acceptance and commitment therapy (ACT) helpt bij acceptatie van stressvolle gedachten (iPractice)
• mindfulness bevordert ontspanning en bewustzijn van signalen (iPractice)
• gedragstherapie voor kinderen leert effectieve copingstrategieën (Kinderpsycholoog Amsterdam Centrum)
• psychotherapeutische behandeling tot 18 jaar kan in sommige gemeenten volledig worden vergoed, diagnostiek vaak niet in Amsterdam (Kinderpsycholoog Amsterdam Centrum)

Preventie richt zich op herstel, veerkracht en sociale steun van ouders en docenten.

Wanneer professionele hulp

Professionele hulp is nodig als klachten langer dan drie maanden aanhouden of het dagelijks functioneren ernstig beperken. Signalen hiervoor zijn:

• blijvende afname van schoolprestaties
• toenemende isolement of sociale terugtrekking
• lichamelijke klachten die niet verbeteren na rust
• emotionele uitbarstingen of wanhoop

Bij jongvolwassenen geldt soms een ander verloop, zie burn out bij jongvolwassenen. Voor kinderen kan de huisarts of een jeugdpsycholoog de eerste stap zijn, gevolgd door verwijzing naar gespecialiseerde zorg.

Samenvatting en volgende stap

Burn-out bij kinderen komt voor als stress te lang aanhoudt zonder herstel (21 % van 15–25-jarigen ervaart dit al) en uit zich in lichamelijke, emotionele en cognitieve signalen. Risicofactoren zoals perfectionisme, trauma en sociale media vergroten de kans. Behandeling draait om CGT, ACT, mindfulness en kindgerichte gedragstherapie, met aandacht voor preventie. Professionele hulp is nodig bij aanhoudende klachten en verstoring van school of welzijn.

Ouders en docenten kunnen beginnen met het bijhouden van signalen en het inplannen van ontspanningsmomenten. Goed nieuws dat het sneller te herkennen en aan te pakken is dan vaak gedacht.