De feiten: kunnen jongeren een burn-out krijgen?

Voor ouders, opvoeders en onderwijsprofessionals kan het een schok zijn om te horen dat jongeren eveneens een burn-out kunnen krijgen. Uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden blijkt dat 21 procent van jongeren en kinderen burn-outklachten ervaart, en 12 procent zich tegen het einde van de dag emotioneel uitgeput voelt (Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden).

De kern: jongeren kunnen net zo goed opgebrand raken na langdurige stress en onvoldoende herstel.

Cijfers over burn-out

Onderzoek toont een stijgende trend in burn-outklachten onder jongeren en jongvolwassenen. In 2022 meldde 1 op de 4 jonge mensen burn-outsymptomen, met name door prestatiedruk, sociale verwachtingen en financiële onzekerheden (Psicara). TNO-gegevens uit hetzelfde jaar laten zien dat 23 procent van de jonge mannen en bijna 29 procent van de jonge vrouwen (18–34 jaar) dergelijke klachten rapporteerde (De Online Psycholoog).

Oorzaken van burn-out bij jongeren

Verschillende factoren dragen bij aan het risico op burn-outklachten bij jongeren:

• Perfectionisme en onzekerheid
  Jongeren stellen vaak hoge eisen aan zichzelf, combineren strenge normen met twijfels over eigen kunnen (Psyned).
• Prestatiedruk op school en werk
  Een druk schema van deadlines, tentamens en bijbanen laat weinig ruimte voor ontspanning.
• Sociale vergelijking via media
  Continu geconfronteerd worden met hoogtepuntmomenten van anderen kan leiden tot een gevoel van tekortschieten.
• Financiële stress
  Stijgende studiekosten en hoge huurprijzen dwingen veel studenten tot werk naast de studie, wat herstelmomenten verkleint (Psyned).
• Moeite met grenzen aangeven
  De angst om anderen teleur te stellen kan zorgen dat jongeren te lang doorgaan, ook als zij uitgeput raken.

Goed nieuws, deze factoren zijn bespreekbaar en met gerichte steun aan te pakken.

Symptomen van burn-out

Jongeren ervaren vaak dezelfde burn-outklachten als volwassenen, met een aantal herkenbare signalen (iPractice):

• Lichamelijke uitputting (chronische vermoeidheid)
• Emotionele uitputting (gevoeligheid, prikkelbaarheid)
• Slaapproblemen (insomnia of overmatig slapen)
• Concentratie- en geheugenverlies
• Hoofdpijn, buikpijn of hartkloppingen
• Verminderde motivatie en plezier in dagelijkse activiteiten

Een vroegtijdige herkenning van deze symptomen is cruciaal om ernstiger problemen te voorkomen.

Preventie en behandeling

Ouders, opvoeders en onderwijsprofessionals kunnen een belangrijke rol spelen bij het voorkomen en behandelen van burn-outklachten:

• Bespreek verwachtingen (creëer realistische doelen)
• Stimuleer herstelmomenten (pauzes, hobby’s, beweging)
• Ondersteun bij tijdsmanagement (planstudie en vrije tijd)
• Moedig sociale steun aan (vrienden, mentoren, lotgenoten)
• Verwijs bij zorgwekkende signalen naar gespecialiseerde hulp

Therapieën zoals cognitieve gedragstherapie (CGT), acceptance and commitment therapy (ACT) en mindfulness blijken effectief voor jongeren met burn-outklachten (iPractice). Daarnaast benadrukken experts het belang van een persoonlijke benadering, waarbij zowel werk- of schoolsituatie als individuele behoeften in ogenschouw worden genomen (Psicara). Voor jongvolwassenen kan meer informatie en ondersteuning gevonden worden bij burn out bij jongvolwassenen.

Samenvatting en advies

• Jongeren kunnen net zo goed een burn-out krijgen als volwassenen, met 21–33 procent die klachten meldt.
• Factoren als prestatiedruk, perfectionisme en financiële zorgen spelen een grote rol.
• Let op lichamelijke, emotionele en cognitieve signalen voor een tijdige herkenning.
• Ondersteun met realistische verwachtingen, herstelmomenten en professionele therapie.

Goed nieuws, door alert te zijn op deze signalen en tijdig in te grijpen, is herstel goed mogelijk. Een open gesprek en passende begeleiding kunnen zorgen dat jongeren weer veerkracht terugvinden.